۱۹ میلیون حاشیه نشین متمرکز شده در ۳ هزار منطقه؛ یک‌چهارم جمعیت کشور
۱۹ میلیون حاشیه نشین ایرانی در ۳ هزار منطقه متمرکز شده‌اند. مفهوم این وضعیت برای نظام بحران‌های فزاینده در این مناطق است. بافتی که به خاطر شرایط اقتصادی و سیاست‌های نظام در حال افزایش است.
عدم ارائه آمار دقیق یا ارائه آمارهای متنوع درباره جمعیت حاشیه نشین در کشور شاید انگیزه‌های گوناگونی داشته باشد اما یکی از انگیزه‌های آن به طور قطع به رسمیت نشناختن این جمعیت و متعاقبا عدم ارائه خدمات به آنهاست.
جمعیت حاشیه‌نشین که عموما دارای ریشه روستایی‌ست به خاطر فروپاشی زندگی روستایی از زیست بوم قبلی خود جدا شده و راهی شهرها شده‌اند. آنها به‌خاطر نابرخورداری از مهارت‌های شغلی‌یی که در شهر به کار بیاید از معیشت و منزلت مناسب برخوردار نیستند و اغلب نمی‌توانند هزینه‌ی زندگی در شهر را متقبل شوند در نتیجه با پناه بردن به شغل‌های سیاه یا اشتغال در حرفه‌های بدون تخصص از ناپایداری شغلی و فقر مفرط رنج می‌برند.
یکی از این نمونه‌ها از زندگی حاشیه نشینی، شهر مشهد است که در حال حاضر یک‌سوم جمعیت آن حاشیه‌نشین هستند. شهری که به شهر فقرا مشهور است. [حاشیه نشینی و فقر برای مردم مشهد به سعی «آستان قدس رضوی»] با نگاهی به وضعیت بحران آب در استان خراسان جنوبی و خراسان شمالی تا حدودی متوجه علت رشد جمعیت حاشیه نشین مشهد می‌شویم.
در استان خراسان جنوبی بنا بر آمارها تا نیمی از روستاها به خاطر بحران آب از سکنه خالی شدند و از جمله محل‌هایی که به آن کوچ کرده‌اند حاشیه مشهد است. [به‌عنوان نمونه: آیا بحران آب می‌تواند منجر به انقلاب در ایران شود؟]
مناطق حاشیه نشین به خاطر فقر اقتصادی، کمبود امکانات زیستی و بی‌منزلتی ساکنانش همواره مستعد خیزش علیه نظام می‌باشند. علاوه بر سرکوب مستقیم که هر چند گاه یکبار تحت عنوان طرح «جمع‌آوری اراذل و اوباش» برای زهر چشم گرفتن از مردم حاشیه نشین انجام می‌شود، اعدام‌های علنی گاه به گاه نیز برای ایجاد رعب در این مناطق قابل توجه است.
از جمله روش‌های غیر مستقیم سرکوب در این مناطق گستراندن دام اعتیاد در برابر جوانان این محلات است. اعتیاد آنها را از عنصر تهاجم خالی و به خودشان مشغول می‌کند. در ادامه یا جزئی از باندهای مواد مخدر می‌شوند و هدف دستگیری و زندان و اعدام قرار می‌گیرند یا با تقدیم درآمد ناچیزشان به مواد مخدر از هرگونه اندیشه تغییر خواهی خلاص می‌شوند.
شمار مناطق حاشیه نشین در کشور براساس آمار وزارت راه و شهرسازی در حال حاضر حدود ۳ هزار منطقه است. این مناطق ۱۹ میلیون از جمعیت کشور را در خود جای داده است. یعنی قریب به یک‌چهارم جمعیت کشور.
پیشتر اعداد کوچکتری از تعداد جمعیت حاشیه‌نشین کشور ارائه شده بود. در سیرک انتخابات ریاست جمهوری، ابراهیم رئیسی که قرار بود در نقش مدافع فقرا ایفای نقش کند در جدال با حسن روحانی از آمار ۱۶ میلیون حاشیه‌نشین سخن گفت. [دو دختر با یک چادر] چند ماه پیش از رئیسی قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت از وجود ۱۱ میلیون حاشیه‌نشین در کشور سخن گفته بود. [مهر ۱۸ بهمن ۹۵] در ۲۰ تیر ۹۷ نیز ایلنا از قول معاون توسعه روستایی و مناطق محروم نهاد ریاست جمهوری نقل کرد که جمعیت حاشیه‌نشین کشور نزدیک به ۱۵ میلیون نفر شده است. [وام روستایی کم بهره یا پول پاشی برای فرار از بحران؛ افزایش نقدینگی و تعمیق بحران]
اما آنچه مهم و نزدیک‌تر به واقعیت به نظر می‌رسد آمار ۱۹ میلیون حاشیه نشین است که توسط فرید براتی سده، معاون پیشگیری و درمان مرکز درمان سازمان بهزیستی عنوان می‌شود. او که در یک برنامه رادیویی سخن می‌گفت تصریح کرد که «در سال‌های گذشته جمعیت حاشیه نشین کشور فاقد آمار بودند، به طوری که در نظام خدمات شهری و رفاهی مورد توجه قرار نگرفته و به رسمیت شناخته نمی‌شدند.» سپس او به جمعیت ۱۹ میلیون حاشیه نشین در کشور اشاره کرد که براساس آمار وزارت راه و شهرسازی در حدود ۳ هزار منطقه حاشیه نشین به سر می‌برند. [ایسنا ۴ مرداد ۹۷]
مناطق حاشیه نشین از جمله مناطقی محسوب می‌شوند که نظام در آنها با بحران امنیتی مواجه است به این معنی که هر خیزش می‌تواند موجودیت آنرا به خطر بیاندازد. مناطق روستایی در شرق، جنوب، مرکز و جنوب غربی کشور نیز که از بحران بی‌آبی و فروپاشی کشاورزی رنج می‌برند دیگر بافت زیست بومی کشور است که نظام را با بحران مواجه می‌کند. به دو مورد ذکر شده می‌توان مناطق فقیر نشین در درون شهرها را نیز افزود. به این ترتیب است که از نظر کارشناسان نظام قیام دی‌ماه قیام طبقات متوسط به پایین بوده است. [به‌عنوان نمونه: قیام دی‌ماه خطرناک‌تر از قیام ۸۸؛ جوانان و تهی‌دستان؛ اوضاعی که از کنترل نظام خارج خواهد شد]
اعتراضات پیش از دی ماه و پس از آن نیز همگی دارای علل مشخص اقتصادی بوده است. در حالی که نظام به سمت تحریم‌ها پیش می‌رود و اقتصاد آن بیش از پیش در معرض آسیب و فروپاشی قرار می‌گیرد می‌توان پیش بینی کرد که قیام‌ها از جمله در مناطق حاشیه نشین بیش از پیش بروز پیدا کند. ۳ هزار منطقه حاشیه نشین در کشور به معنی ۳ هزار کانون اعتراض دائمی برای تمامیت نظام است.
نظرات